Π 1807 - Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση και Δια βίου μάθηση: Θεωρία και Πράξη
Το μάθημα αυτό έχει ως κύριο στόχο την εξοικείωση των φοιτητών και φοιτητριών με εκείνα τα ζητήματα που σχετίζονται με το περιεχόμενο των όρων Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση και με τον προσδιορισμό του πλαισίου αναφοράς τους, το οποίο αν και στις συνειδήσεις των περισσότερων ταυτίζεται με την εκπαίδευση των ενηλίκων, δεν περιορίζεται μόνο σε αυτήν. Συγκεκριμένα στο μάθημα παρουσιάζονται και ερμηνεύονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των δύο εννοιών, αλλά και το πως αυτές συνδέονται μεταξύ τους σε πρακτικό κυρίως επίπεδο μέσω τυπικών, μη τυπικών ή κατά συνθήκη τυπικών εκπαιδευτικών διαδικασιών αλλά και μέσω άτυπων διαδικασιών μάθησης. Εξετάζεται επίσης ο τρόπος με τον οποίο οι δύο αυτές έννοιες εξελίσσονται ιστορικά καθώς και πως διαφοροποιούνται από την τυπική σχολική εκπαιδευτική διαδικασία. Θίγεται ακόμη ο ρόλος πολλών διεθνών οργανισμών που για μεγάλο χρονικό διάστημα προσδιόρισαν το περιεχόμενο και τα χαρακτηριστικά των παραπάνω εννοιών, αλλά και θεσμών όπως το πανεπιστήμιο που έχει πλέον αναλάβει πρωτεύοντα ρόλο στην ανάπτυξή τους ως ξεχωριστό πεδίο μελέτης, ενώ εξετάζεται και ο βαθμός στον οποίο η εξέλιξη στην οικονομία και στην αγορά εργασίας και έννοιες όπως ανθρώπινο και κοινωνικό κεφάλαιο, επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύονται και συνδιαμορφώνονται ανταποκρινόμενες κυρίως στις απαιτήσεις των σύγχρονων οργανισμών μάθησης. Το μάθημα πέρα από τα θεωρητικά ζητήματα τα οποία θίγει, εξετάζει και πολλά πρακτικά θέματα που αφορούν σε στρατηγικές και τρόπους μάθησης (συνειρμική, κοινωνική, εμπειρική, ενορατική, μετασχηματιστική και αυτο-διαχειριζόμενη μάθηση) με ιδιαίτερες αναφορές στη σημασία των κύκλων μάθησης στους ενηλίκους (Neugarten, Havinghurst, κ.ά.), στην ψυχο-κοινωνική προσέγγιση στη μάθηση σε σχέση με τα στάδια ανάπτυξης (Erikson, Loevinger, Perry, Gagné, κ.ά.) και στα βασικά χαρακτηριστικά της εμπειρικής μάθησης (Dewey, Lewin, Piaget και Kolb). Θα εξεταστούν ακόμη η ανδραγωγική προσέγγιση του Malcolm Knowles, η σημασία της κριτικής σκέψης στη μάθηση των ενηλίκων και η προσέγγιση του Paulo Freire που ενισχύει την αντίληψη για τη μάθηση ως χειραφετητική διαδικασία, καθώς και οι αντιλήψεις των Jack Mezirow, Stephen Brookfield και Donald Schön για τη σημασία του κριτικού στοχασμού στη μάθηση και εκπαίδευση των ενηλίκων, του Rogers και των Hammond & Collins για την αυτο-διαχειριζόμενη μάθηση, αλλά και των Argyris & Schön, και Marsick & Watkins για τη σημασία της μάθησης στον οργανισμό. Στο μάθημα θα γίνει επίσης ανάλυση συγκεκριμένων θεμάτων που αφορούν στην πρόσβαση και συμμετοχή των ενηλίκων σε οργανωμένες εκπαιδευτικές δραστηριότητες (με ιδιαίτερες αναφορές στις προσεγγίσεις των Miller, Tough, Rubenson και Cross), σε επιθυμητές μεθόδους διδασκαλίας ενηλίκων (με ιδιαίτερη αναφορά στις προσεγγίσεις των Long, Knox, Brunner, Dewey, Illich, Freire, Knowles, Illeris και Rogers) και σε ζητήματα μεθόδευσης της εκπαιδευτικής διαδικασίας στους ενηλίκους κατά τον Cyril O’ Houle. Τέλος θα γίνει αναφορά σε ζητήματα που αφορούν στη σημασία της χρήσης νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση των ενηλίκων (εξ αποστάσεως εκπαίδευση, e-learning, e-training), στο ρόλο του οργανισμού μάθησης στην ανάπτυξη και βελτίωση των επαγγελματικών δεξιοτήτων, στη διευκόλυνση της μαθησιακής διαδικασίας και στο ρόλο και τα χαρακτηριστικά του εκπαιδευτή ενηλίκων.
Υλικό και λεπτομέρειες για τη δομή και τη διάρθρωση του συγκεκριμένου μαθήματος είναι διαθέσιμα στον ιστοχώρο των Ανοικτών Μαθημάτων Α.Π.Θ: https://opencourses.auth.gr/courses/OCRS175/
Π 1808 - Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση: ζητήματα οργάνωσης και σχεδιασμού εκπαιδευτικών προγραμμάτων με στόχο την ανάπτυξη και βελτίωση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού
Ο στόχος του συγκεκριμένου μαθήματος είναι διπλός. Από τη μία στοχεύει στην κατανόηση της σημασίας της επαγγελματικής κατάρτισης ως μέρος της τυπικής εκπαίδευσης που αποσκοπεί στην προετοιμασία των καταρτιζομένων για την είσοδο τους στο επάγγελμα. Από την άλλη στοχεύει και στον προσδιορισμό των συνθηκών εκείνων (μη τυπικών ή άτυπων) οι οποίες θα βοηθήσουν τον καταρτιζόμενο να αναπτύξει εκείνες τις δεξιότητες που θα τον βοηθήσουν να προσαρμοστεί ευκολότερα στο εργασιακό του περιβάλλον και να αναπτύξει την επαγγελματική του ταυτότητα. Το μάθημα πέρα από τα θεωρητικά ζητήματα στα οποία αναφέρεται και τα οποία αφορούν στις διάφορες μορφές κατάρτισης, στη σημασία της επαγγελματικής κατάρτισης στις σύγχρονες οικονομίες της γνώσης και στον τρόπο με τον οποίο η εξέλιξη στην εργασία επηρεάζει και την εξέλιξη στον τρόπο ανάπτυξης των επαγγελματικών δεξιοτήτων, εστιάζει κυρίως στο σχεδιασμό και στην οργάνωση προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης και στις συνθήκες που την επηρεάζουν (όπως εργασιακό περιβάλλον, συνθήκες μάθησης, ομάδες αναφοράς, τύπος εργασίας και σχεσιακό κλίμα). Πιο συγκεκριμένα παρουσιάζονται και αναλύονται όλα τα δομικά στοιχεία ενός τυπικού προγράμματος επαγγελματικής κατάρτισης (τρόπος χρηματοδότησης, υλικοτεχνικές υποδομές, ομάδα στόχος, διάγνωση και καταγραφή μαθησιακών αναγκών, μαθησιακοί και διδακτικοί στόχοι, περιεχόμενα μάθησης, διδακτική μεθοδολογία, τρόποι αποτίμησης της μάθησης και μέσα συνολικής αξιολόγησης των προγραμμάτων, πιστοποίηση και συνεχής παρακολούθηση-follow up), από τη σκοπιά του εκπαιδευτή. Πέρα από την ανάλυση των παραπάνω στοιχείων, γίνεται εκτενής αναφορά σε συγκεκριμένα παραδείγματα σχεδιασμού και οργάνωσης προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης τα οποία στοχεύουν στην ανάπτυξη και διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού –κυρίως στο πλαίσιο του σύγχρονου οργανισμού μάθησης (όπως τρόποι διάγνωσης και καταγραφής των μαθησιακών αναγκών των καταρτιζομένων, προσδιορισμός και τρόποι ανοίγματος των στόχων μάθησης, συνθήκες επιλογής των περιεχομένων μάθησης και διδασκαλίας, εφαρμογή συγκεκριμένων διδακτικών μεθόδων για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας π.χ. δομημένες εμπειρίες-structured experiences, υποθέσεις εργασίας, παίξιμο ρόλων, παιχνίδια προσομοίωσης, κυκλική εργασία-job rotation). Τέλος γίνεται ιδιαίτερος λόγος και για τα μέσα εκείνα τα οποία διευκολύνουν τόσο τη μαθησιακή διαδικασία όσο και τη διασφάλιση της ποιότητας των προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (όπως επαγγελματική καθοδήγηση-guidance και συμβουλευτική-counselling, αποτίμηση της μάθησης με τη χρήση χαρτοφυλακίων-portfolios, τρόποι συνεχούς παρακολούθησης της απόδοσης των καταρτιζομένων στο εργασιακό περιβάλλον).
Υλικό και λεπτομέρειες για τη δομή και τη διάρθρωση του συγκεκριμένου μαθήματος είναι διαθέσιμα στον ιστοχώρο των Ανοικτών Μαθημάτων Α.Π.Θ: https://opencourses.auth.gr/courses/OCRS176/
Π 1811 - Ο ρόλος του κριτικού στοχασμού στη μάθηση και εκπαίδευση ενηλίκων: ζητήματα νοηματοδότησης και μετασχηματισμού της ανθρώπινης εμπειρίας και ο ρόλος του κριτικοστοχαστικού εκπαιδευτή
Ο στόχος του συγκεκριμένου μαθήματος είναι η οριοθέτηση της συζήτησης σχετικά με το ρόλο του κριτικού στοχασμού στη μάθηση και εκπαίδευση ενηλίκων, καθώς και των συνθηκών εκείνων με βάση τις οποίες οργανώνεται η σχετική θεωρία που αφορά κυρίως στον τρόπο με τον οποίο ο κριτικός στοχασμός συνδέεται -ως διαδικασία- με τον μετασχηματισμό της προοπτικής (perspective transformation), τη χειραφέτηση, την ενδυνάμωση και την αλλαγή. Στο μάθημα γίνεται αρχικά εκτενής ανάλυση και συζήτηση της έννοιας του κριτικού στοχασμού ως ex post facto συνθήκη διαμόρφωσης μιας θεωρίας μάθησης και εκπαίδευσης ενηλίκων, με βάση προσεγγίσεις διαφόρων θεωρητικών όπως οι Dewey, Freire, Kolb & Fry, Mezirow, Brookfield, Boyd, Dirkx, Merriam & Heuer, Cranton και πολλών άλλων. Στη συνέχεια γίνεται σύνδεση της έννοιας ‘νοηματοδοτηση’ (meaning making), ως διαδικασία που οδηγεί σε μια νέα αναθεωρημένη ερμηνεία της εμπειρίας και στοχεύει στην εξατομικευμένη διερεύνηση του συστήματος νοημάτων (εμπειρικού συστήματος) και κατ’ επέκταση στην ανάπτυξη του. Επίσης αναφορά γίνεται και στον δυναμικό συσχετισμό της έννοιας του κριτικού στοχασμού με τις έννοιες της ‘κριτικής συνειδητοποίησης’ (conscientização) και της ‘μετασχηματιστικής μάθησης’ (transformative learning), ως διαδικασίες οι οποίες προοιωνίζουν την ενδυνάμωση του ατόμου μέσω της αναθεώρησης της εμπειρίας του, και οι οποίες στοχεύουν στη χειραφέτηση. Πέρα όμως από τη θεωρητική προσέγγιση της έννοιας του κριτικού στοχασμού, της σύνδεσής του με τη μάθηση και τις πιθανές διαφοροποιήσεις μεταξύ των στοχαστών για το ρόλο του στη διαμόρφωση μιας θεωρίας μάθησης ενηλίκων, το μάθημα ασχολείται και με ζητήματα ενίσχυσης του κριτικού στοχασμού σε πρακτικό επίπεδο, με στόχο τη διαμόρφωση ενός πλαισίου δράσης (ενδυνάμωση και κριτικοστοχαστική εκπαιδευτική πρακτική) για την εκπαίδευση των ενηλίκων, το οποίο στοχεύει στην κριτική συνειδητοποίηση και στην αλλαγή.
Υλικό και λεπτομέρειες για τη δομή και τη διάρθρωση του συγκεκριμένου μαθήματος είναι διαθέσιμα στον ιστοχώρο των Ανοικτών Μαθημάτων Α.Π.Θ: https://opencourses.auth.gr/courses/OCRS122/